Coraz częściej gminy sięgają po metodę ustalania wysokości tzw. opłaty śmieciowej (tj. opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi) według ilości zużytej wody z danej nieruchomości (tj. metodę, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). O ile w dalszym ciągu najpopularniejszymi metodami są te, które w mniejszym lub większym stopniu odnoszą się do liczby osób zamieszkujących daną nieruchomość (tj. metody od osoby lub od gospodarstwa domowego), o tyle z uwagi na coraz częstsze problemy z ustaleniem faktycznej liczby osób zamieszkujących daną nieruchomość, gminy poszukują innych sposobów uszczelnienia, z punktu widzenia finansów, gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi.
Istotną rolę w procesie wdrażania metody opartej na ilości zużytej wody odgrywają oczywiście przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, bowiem to na podstawie ich danych wyliczana jest faktyczna wysokość opłaty śmieciowej uiszczanej przez właścicieli poszczególnych nieruchomości.
Jak jest obecnie?
W przypadku przejścia na metodę naliczania opłaty śmieciowej według ilości zużytej wody przyjmuje się, że im więcej osób zamieszkuje daną nieruchomość, tym więcej jest zużywanej wody, co koreluje z większą ilością wytwarzanych odpadów. Rzecz jasna, gminy decydując się na tę metodę ryzykują zarzut, że jest ona oderwana od faktycznej ilości odpadów wytwarzanych przez mieszkańców, jednakże w świetle obecnie obowiązujących przepisów prawa żadna z prawnie dopuszczalnych metod w pełni nie odpowiada jednej z podstawowych zasad prawa ochrony środowiska, tj. zasadzie zanieczyszczający płaci. Żadna z obecnie dopuszczalnych metod bezpośrednio i w pełni nie odnosi się bowiem do faktycznej ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, bazując jedynie na szeregu szacunków i założeń.
Obecnie ww. metoda (tj. według ilości zużytej wody) może być stosowana w odniesieniu do nieruchomości zamieszkałych, ale również w przypadku nieruchomości niezamieszkałych, na których świadczone są usługi hotelarskie w rozumieniu ustawy o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (o ile gmina podjęła w tym zakresie uchwałę, o której mowa w przepisie art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tj. uchwałę w sprawie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne).
Problemy w praktyce
W ostatnim czasie organy nadzoru (a zwłaszcza Regionalna Izba Obrachunkowa w Warszawie) zaczęły kwestionować postanowienia uchwał rad gmin w zakresie wyboru metody naliczania opłaty śmieciowej według ilości zużytej wody. Problemem okazały się bowiem niejednoznaczne przepisy, z których dotychczas gminy korzystały bez większych problemów interpretując je na swoją korzyść. Największy problem pojawił się w zakresie ustalenia, które dane (za jaki okres) dotyczące ilości zużytej wody winny stanowić podstawę do ustalenia konkretnej wysokości opłaty śmieciowej dla poszczególnych właścicieli nieruchomości.
Organy nadzoru zaczęły dla przykładu kwestionować możliwość ustalania wysokości opłaty śmieciowej w oparciu o „historyczne” wartości ilości zużytej wody, np. w 2019 r. według średniomiesięcznej wartości ilości zużytej wody w 2018 r. Regionalna Izba Obrachunkowa w Warszawie stwierdziła wręcz, że gminy mogą się opierać wyłącznie o faktyczną ilość zużytej wody w okresie, za który należna jest opłata śmieciowa.
Jak będzie po zmianie?
Widząc powyższe problemy, Ministerstwo Środowiska zdecydowało się doprecyzować regulacje prawne dotyczące metody „od wody”. W konsekwencji, ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw wprowadzono kilka zmian odnoszących się do analizowanej metody. Przywołana ustawa po podpisaniu jej przez Prezydenta RP czeka aktualnie na opublikowanie w Dzienniku Ustaw i wejście w życie - co do zasady, po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia (o nowelizacji pisaliśmy również w artykule „Spółki komunalne a nowelizacja ustawy śmieciowej”).
Mocą ww. nowelizacji ustawodawca wprowadził jeden niezbyt obszerny, jednakże niezwykle istotny przepis, który powinien rozwiązać dotychczas pojawiające się problemy. Przepisem tym jest nowy ust.3e w art. 6j ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w brzmieniu:
„W przypadku wyboru przez radę gminy metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w ust. 1 pkt 2, rada gminy w uchwale, o której mowa w art. 6k ust. 1, określa zasady ustalania ilości zużytej wody na potrzeby ustalania wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.”
Podsumowanie
Wprowadzenie do przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w zakresie metody „od wody” nowego przepisu art. 6j ust. 3e ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, powinno doprowadzić do wzrostu zainteresowania gmin tą właśnie metodą ustalania wysokości opłaty śmieciowej. Tym samym, należy przypuszczać, że w przyszłości już nie tylko gminy turystyczne będą korzystać z metody ustalania wysokości opłaty śmieciowej według ilości zużytej wody.
W tym miejscu chcielibyśmy wyraźnie podkreślić, iż nowa kompetencja rad gmin do określania zasad ustalania ilości zużytej wody dotyczy tylko i wyłącznie obszaru kształtowania opłaty za gospodarowanie odpadami, i w żadnym wypadku, nie modyfikuje zasad określania ilości wody na potrzeby rozliczeń między przedsiębiorstwem wod. – kan. – a odbiorcą usług. W tym zakresie stosować należy bezwzględnie obowiązujące normy ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (w szczególności art. 27 u.z.z.w.) oraz aktów wykonawczych do tejże ustawy
Nowa regulacja może natomiast pomóc gminom w rozstrzygnięciu wiele problemów dotyczących naliczania opłaty śmieciowej np. pozwolić precyzyjnie wskazać okres z którego zużycie wody jest miarodajne do ustalenia opłaty lub przesądzić, czy fakt zainstalowania przez właściciela nieruchomości wodomierza mierzącego wodę bezpowrotnie zużytą ma wpływ na ustalenie przedmiotowej opłaty czy też nie ma takiego wpływu?
