W dniu 27 kwietnia 2020 r. program określany jako Tarcza Finansowa PFR dla mikro, małych i średnich firm uzyskał notyfikację Komisji Europejskiej, po czym został oficjalnie uruchomiony. W rożnego rodzaju środkach przekazu w większości przypadków definicje mikroprzedsiębiorcy oraz małego i średniego przedsiębiorcy (MŚP) przedstawia się poprzez podanie kryterium liczby zatrudnionych oraz wysokości obrotów i sumy bilansowej, bez czynienia dodatkowych zastrzeżeń. Na tym tle pojawiły się wątpliwości, czy spółki komunalne mogą być beneficjentami programu dla mikrofirm i MŚP, jeżeli spełniają tak określone kryteria. Czy zatem z programu PFR dla mikrofirm i MŚP mogą skorzystać spółki z udziałem jednostek samorządu terytorialnego?
Z uwagi na fakt, że instrumenty Tarczy Finansowej PFR dla mikro, małych i średnich firm stanowią rodzaj pomocy publicznej dla określenia statusu danego podmiotu – jako mikroprzedsiębiorcy czy MŚP, a tym samym możliwości skorzystania przez niego z omawianego programu PFR – istotne znaczenie mają przepisy zawarte w Załączniku I do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (dalej jako „Rozporządzenie”). I tak, zgodnie z art. 3 ust. 4 Załącznika I do Rozporządzenia „Poza przypadkami określonymi w ust. 2 akapit drugi przedsiębiorstwa nie można uznać za małe lub średnie przedsiębiorstwo, jeżeli 25 % lub więcej kapitału lub praw głosu kontroluje bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie, co najmniej jeden organ publiczny.”
Innymi słowy, z wyjątkami określonymi w art. 3 ust. 2 akapicie drugim Załącznika I do Rozporządzenia, spółka kapitałowa, w której 25% lub więcej kapitału zakładowego lub praw do głosowania na zgromadzeniu wspólników lub walnym zgromadzeniu, jest kontrolowane bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie przez jeden lub kilka podmiotów publicznych (w tym jednostki samorządu terytorialnego), będzie niezależnie od liczby pracowników oraz wysokości obrotów i sumy bilansowej, traktowana jako duży przedsiębiorca.
Konsekwencją zakwalifikowania danego podmiotu jako dużego przedsiębiorcy jest wykluczenie go z grona potencjalnych beneficjentów programu Tarcza Finansowa PFR dla mikro, małych i średnich firm.
Omawiane przepisy Załącznika I do Rozporządzenia znajdują wyraźne odzwierciedlenie w Regulaminie ubiegania się o udział w programie rządowym "Tarcza finansowa polskiego funduszu rozwoju dla małych i średnich firm” (dalej jako „Regulamin”), który został przygotowany przez PFR (Regulamin jest dostępny pod adresem https://pfrsa.pl/tarcza-finansowa-pfr/tarcza-finansowa-pfr-dla-mmsp.html).
Zgodnie z § 10 ust. 14 Regulaminu:
„Podmiot, którego 25% lub więcej kapitału lub praw głosu jest kontrolowane bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie, przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego będzie zawsze uznawany za duże przedsiębiorstwo.”
W myśl z kolei § 10 ust. 15 Regulaminu „Postanowienia ust. 14 nie dotyczą spółek komunalnych kontrolowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, których budżet nie przekracza rocznie równowartości w PLN kwoty EUR 10.000.000 EUR oraz liczba mieszkańców nie przekracza 5.000 mieszkańców oraz w których udział jednostki samorządu terytorialnego jest nie większy niż 50 %.”
Tytułem komentarza do zacytowanych postanowień Regulaminu zwrócić uwagę należy na trzy kwestie.
Po pierwsze, postanowienie § 10 ust. 15 Regulaminu stanowi odzwierciedlenie wyjątku przewidzianego w art. 3 ust. 4 Załącznika I do Rozporządzenia, a dookreślonego w art. 3 ust. 2 akapit 2 lit. d Załącznika I do Rozporządzenia.
Po drugie, przesłanki wyrażone w § 10 ust. 15 Regulaminu muszą być spełnione łącznie, aby spółki komunalnej można było nie kwalifikować jako dużego przedsiębiorcy.
Po trzecie, omawiane postanowienia Regulaminu (tj. § 10 ust. 14 i ust. 15) zostały dodane do pierwotnego brzmienia Regulaminu i wejdą w życie dopiero z dniem 28 maja 2020 r. Kwestia daty wejścia w życie zmian Regulaminu w praktyce nie ma jednak decydującego znaczenia, ponieważ przepisy rozporządzeń unijnych, a co za tym idzie Rozporządzenia stanowią źródło prawa powszechnie obowiązującego i należy je stosować bezpośrednio.
Podsumowując, beneficjentem Tarczy Finansowej PFR dla mikro, małych i średnich firm może być tylko spółka komunalna, która (i) spełnia kryteria dla mikroprzedsiębiorcy i MŚP odnoszące się do stanu zatrudnienia oraz wysokości obrotów i sumy bilansowej, o ile jednocześnie (ii) udział jednostki samorządu terytorialnego jest nie większy niż 50% oraz (iii) budżet tej jednostki nie przekracza rocznie równowartości w PLN kwoty 10.000.000 EUR oraz (iv) liczba jej mieszkańców nie przekracza 5.000.
Spółki komunalne, które nie spełniają chociażby jednej z wymienionych powyżej przesłanek nie mogą ubiegać się o pomoc z Tarczy Finansowej PFR dla mikro, małych i średnich firm, ponieważ na gruncie pomocy publicznej posiadają status dużego przedsiębiorcy. Na zakończenie dodać należy, że program Tarcza Finansowa PFR dla dużych firm w chwili publikacji artykułu nie został jeszcze zaakceptowany przez Komisję Europejską.
