Gminy, mając na uwadze obowiązek utrzymania porządku i czystości na swoim terenie, zachęcają właścicieli nieruchomości, których podłączenie do sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadnione, do skorzystania z możliwości budowy przydomowej oczyszczalni ścieków. Eksploatacja takiego urządzenia wiąże się jednak z pewnymi kosztami, a właściciele nieruchomości nie zawsze wyrażają chęć, aby takie wydatki ponosić.

Wiele gmin oferuje swoim mieszkańcom, którzy z braku odpowiedniej infrastruktury bądź z uwagi na usytuowanie terenu, nie mogą podłączyć swoich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej, skorzystanie z możliwości dofinansowania zakupu przydomowych oczyszczalni ścieków. Takie rozwiązanie jest o tyle atrakcyjne dla właściciela nieruchomości, że budowa przydomowej oczyszczalni ścieków zwalania z obowiązku późniejszego przyłączenia do sieci kanalizacyjnej. Co istotne, budowa przydomowej oczyszczalni ścieków w ramach aglomeracji miejskiej, powinna spełniać specyficzne, przewidziane dla danej aglomeracji, parametry.

Jeżeli na budowę decyduje się właściciel gruntu (nawet przy skorzystaniu z dotacji ze strony gminy), sprawa jest oczywista – przydomowa oczyszczalnia od początku stanowi jego własność i to na nim spoczywają wszelkie koszty związane z eksploatacją urządzenia. Jednak wątpliwości powstają w przypadku, gdy zakup i montaż urządzenia został w całości sfinansowany i przeprowadzony przez gminę lub przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne? Sprawa komplikuje się przede wszystkim w sytuacji, gdy budowa przydomowej oczyszczalni ścieków finansowana jest ze środków pozyskanych z funduszów unijnych (najczęściej w PROW-u). W takim przypadku beneficjent dofinansowania zobowiązany jest do zachowania tzw. trwałości projektu. W efekcie powstaje pytanie: kto w takim przypadku jest właścicielem przydomowej oczyszczalni ścieków i odpowiada za jej utrzymanie, w tym chociażby za serwisowanie i wywóz osadu?

Z uwagi na wspomnianą zasadę trwałości projektu gminy bądź przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, korzystające z dofinansowania ze środków UE, wychodzą z założenia że są właścicielami przydomowej oczyszczalni jako rzeczy ruchomej. Najczęściej podmioty te zawierają z właścicielem nieruchomości, na której posadowiono urządzenie, umowę uprawniającą do korzystania (w zakresie niezbędnym dla realizacji i utrzymania przydomowej oczyszczalni) z nieruchomości i zobowiązującą jej właściciela do nieusuwania urządzenia przez okres co najmniej 5 lat od ukończenia inwestycji.

Jednak czy rzeczywiście jest tak, że przydomowa oczyszczalnia ścieków należy do podmiotu, który sfinansował jej budowę? Czy może staje się własnością właściciela gruntu, na którym ją posadowiono?

Odpowiedzi na powyższe pytania należy poszukać w przepisach Kodeksu cywilnego. Z jednej strony, gdybyśmy przydomową oczyszczalnię ścieków potraktowali jako rzecz ruchomą (tj. tak jak najczęściej uznają gminy bądź przedsiębiorstwa) należałoby dojść do wniosku, że stanowi ona własność tego, kto poniósł koszty jej nabycia oraz montażu i że to ten podmiot powinien zadbać o jej należyte utrzymanie. Jednakże z punktu widzenia art. 48 k.c., urządzenia, które zostają trwale połączone z nieruchomością, należą do części składowych gruntu, a tym samym dzielą jej los prawny. Z powyższego wynika zatem, że okoliczność poniesienia kosztów budowy przydomowej oczyszczalni nie determinuje prawa własności do niej.

Przydomową oczyszczalnię ścieków trudno byłoby także zakwalifikować jako urządzenie będące odrębnym przedmiotem własności, o którym mowa w art. 49 k.c. Przydomowa oczyszczalnia ścieków nie wchodzi bowiem w skład przedsiębiorstwa przesyłowego, ani nie służy do odprowadzania ścieków do infrastruktury zakładu.

Zatem jak się wydaje obowiązujące przepisy nakazują traktować przydomową oczyszczalnię ścieków jako element składowy nieruchomości, należący do jej właściciela. Taka kwalifikacja pozwala uznać, że wydatki związane z szeroko rozumianym utrzymaniem oczyszczalni powinny obciążać właściciela rzeczy głównej, tj. nieruchomości.

Powyższe nie stoi jednak na przeszkodzie temu, aby właściciel nieruchomości zlecił, w ramach odrębnej umowy i za stosowanym wynagrodzeniem, realizację usług eksploatacyjnych dotyczących przydomowej oczyszczalni gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo – kanalizacyjnemu. Gospodarka nieczystościami ciekłymi nie stanowi bowiem elementu zbiorowego odprowadzania ścieków w myśl u.z.z.w. Zatem wynagrodzenie za ich odbiór i dalsze zagospodarowanie nie jest ustalane w zatwierdzanej przez Wody Polskie taryfie, a może wynikać z cennika usług obowiązującego w danym przedsiębiorstwie lub gminie.

Kacper Czapracki - radca prawny, doradca podatkowy:

Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków często budzi również szereg wątpliwości podatkowych. Inwestycja taka będzie zasadniczo uprawniała podmioty finansujące (gminy czy przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne) do odliczenia podatku naliczonego w związku z jej realizacją. W zakresie rozliczenia podatku dochodowego w związku z przedmiotową inwestycją – przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu (gmina jest zwolniona podmiotowo z podatku dochodowego zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 6 ustawy o CIT) co do zasady będzie przysługiwało prawo do amortyzacji podatkowej poniesionych nakładów, klasyfikowanych jako „inwestycje w obcym środku trwałym”.

Wartość otrzymanego przez właścicieli gruntów świadczenia w postaci przydomowych oczyszczalni ścieków stanowi dla nich przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o CIT, mogący jednak w większości przypadków korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 114 tejże ustawy.

Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków z uwagi na fakt, iż w większości przypadków będą one wykorzystywane przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej nie będzie rodzić skutków na gruncie podatku od nieruchomości. W sytuacjach odmiennych należałoby dokonać analizy zakwalifikowania takiej inwestycji jako budowli, przy czym podatnikiem podatku od nieruchomości byłby właściciel (posiadacz samoistny) nieruchomości.

 

Ostatnie wpisy

Taryfy: co ze skróceniem taryf po okresie obowiązywania?

Analizy prawne

Mimo istotnej zmiany w polityce organów regulacyjnych na przestrzeni ostatnich miesięcy, cały...

14-03-2024

Czytaj więcej

Awaria instalacji wodociągowej - co z rozliczeniem za ścieki?

Orzecznictwo

Najczęściej spotykanymi w praktyce rozliczeń za wodę i ścieki są spory dotyczące ustalenia...

08-03-2024

Czytaj więcej

Ścieki przemysłowe - pozwolenie wodnoprawne warunkiem zawarcia umowy

Orzecznictwo

Przedsiębiorstwo wodociągowo–kanalizacyjne może uzależnić zawarcie umowy na odprowadzanie ścieków przemysłowych od uzyskania...

05-03-2024

Czytaj więcej