Trwają nadal prace nad zmianami do rozporządzenia taryfowego, o czym informowaliśmy w artykule pt. „Nowy projekt zmian rozporządzenia taryfowego”. Tymczasem odpowiedzialne obecnie za gospodarkę wodno-ściekową Ministerstwo Infrastruktury, zapowiedziało także w ostatnim czasie istotną nowelizację przepisów ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
3 marca 2021 r. odbyło się posiedzenie Komisji do spraw petycji. Jednym z punktów posiedzenia dziennego komisji było rozpatrzenie odpowiedzi Ministra Infrastruktury na dezyderat nr 48 skierowany do Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie zasad ustalania taryf za zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków.
Pierwotnym powodem do zajęcia przez ministerstwo stanowiska w sprawie była petycja nr BKSP-145-IX-46/20. Istotę tego wystąpienia stanowił postulat wprowadzenia zmian, które „zobowiążą przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne do stosowania jednolitych stawek za dostawę wody i odbiór ścieków, dla wszystkich odbiorców usług z terenu działania przedsiębiorstwa”.
Rozpatrując petycję w dniu 22 września 2020 r., komisja podjęła decyzję o wystąpieniu do właściwego ministra (dezyderat nr 48 z dnia 15 października 2020 r.). W odpowiedzi, pismem z dnia 10 grudnia 2020 r. Minister Infrastruktury odpowiedział na dezyderat Komisji do spraw petycji.
Z jednej strony, zdaniem ministerstwa różnice w cenach i stawkach opłat pomiędzy gminami (obsługiwanymi przez to samo przedsiębiorstwo) mogą wynikać z takich kosztów jak np. wysokość podatku od nieruchomości, który może być zróżnicowany na terenie danej gminy czy nakładów na remonty mogące mieć wpływ na poziom przychodów i kosztów na danym terminie.
Ministerstwo zauważyło przy tym, że „Różnice ponoszonych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne kosztów nie mogą prowadzić do dysproporcji w opłatach za świadczone usługi, o ile nie wynika to z obiektywnych przesłanek (w tym obiektywnej metody alokacji kosztów) warunkującej to zróżnicowanie.”
Z drugiej jednak strony, w opinii Ministra Infrastruktury przedsiębiorstwa obsługujące teren aglomeracji, „przy projektowaniu taryf, stawiają odbiorców usług gminy wiodącej (czy też posiadającej największą liczbę udziałów w spółce), w pozycji najkorzystniejszej pod względem wysokości opłat.”.
W konkluzji odpowiedzi wskazano, że „obowiązujące przepisy nie dają pełni możliwości odmowy zatwierdzenia taryf w przypadkach różnicowania wysokości taryf dla różnych gmin, którym usługi (…) świadczy to samo przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. W związku z powyższym, (…) prowadzone są prace mające na celu zmianę przepisów (…) tak aby wyeliminować przypadki, w których występuje niewspółmierna różnica wysokości taryf w gminach obsługiwanych przez to samo przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne”.
Z informacji, które w dniu 3 marca 2021 r. pojawiły się w trakcie posiedzenia komisji wynika, że projekt nowelizacji powinien być gotowy jeszcze w pierwszej połowie bieżącego roku.
Dla porządku, odnotować należy, że w sprawie wypowiedziało się także Biuro Analiz Sejmowych, które w opinii z dnia 7 kwietnia 2020 r., jednoznacznie zauważyło, iż: „Tego typu propozycja wydaje się chybiona, bowiem nie tylko pomija szereg przepisów ustawy, które służą zapobieganiu nieprawidłowościom związanym z kształtowaniem taryf, ale także nie liczy się z rachunkiem ekonomicznym, który pozostaje zależny od faktycznych uwarunkowań danej gminy. Stąd też podjęcie proponowanych działań legislacyjnych w tej materii wydaje się niecelowe.”
Podobne zapatrywania co do różnicowania cen i stawek opłat między obszarami poszczególnych gmin wyrażało orzecznictwo sądowe (zob. m.in. wyrok WSA w Warszawie z dnia 18 maja 2016 r., sygn. akt II SA/Wr 136/16; wyrok NSA z dnia 19 stycznia 2016 r., sygn. akt II OSK 1354/14).
W dyskusji warto także finalnie przywołać publikację Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie pt. „Taryfy wodno-ściekowe. Co wpływa na ceny?”, gdzie na str. 18, w rozdziale 3 czytamy: „Przykład 2. W 2006 roku kilka gmin przystąpiło do podpisania porozumienia w sprawie wspólnego wybudowania kanalizacji. Część z nich nieprawidłowo obliczyła zakres inwestycji – nie wzięła pod uwagę aspektów ekonomicznych, gęstości zaludnienia, dochodów mieszkańców oraz cen w przyszłości. Obecnie mniejsze gminy objęte porozumieniem mają stawkę za ścieki wynoszącą 27,78 PLN, natomiast większe gminy, gęściej zaludnione mają stawkę w wysokości 4,82 za m PLN. Jest to zgodne z obowiązującym prawem, bo każdy ponosi tu faktyczne koszty odprowadzania ścieków.”.
Być może zatem czeka nas czas, gdy mieszkańcy jednych gmin zaczną płacić za utrzymanie infrastruktury i świadczenie usług na rzecz innych gmin, o ile gminy te objęte są jedną aglomeracją. Czy to na pewno sprawiedliwe? I czy nie skończy się korektą granic aglomeracji i rozwiązywaniem przez gminy, których mieszkańcy na takich działaniach tracą porozumień aglomeracyjnych? Czas pokaże, ale na pewno przed wprowadzeniem zmian warto je przedyskutować z przedstawicielami branży i samorządowcami.
