Treść służebności przesyłu przy zasiedzeniu

28.01.2025 / Zuzanna Czeszak

#

O treści służebności przesyłu przy jej zasiedzeniu decyduje rodzaj urządzeń i sposób ich usytuowania, nie zaś wyłącznie sposób dotychczasowego korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo – uznaje Sąd Najwyższy. Najnowsze rozstrzygnięcia potwierdzają poglądy sądownictwa korzystne dla sektorów przesyłowych, w tym wodociągowo-kanalizacyjnego.

Zasiedzenie służebności przesyłu, po spełnieniu ustawowych przesłanek, następuje z mocy samego prawa. Gdy dojdzie do sporu właściciela nieruchomości z przedsiębiorstwem, to sąd musi stwierdzić nie tylko to, że doszło do zasiedzenia służebności przesyłu, ale też jaka jest treść tego konkretnego, nabytego prawa. Trudności praktyczne powodowało ustalenie granic, w jakich przedsiębiorstwo może działać podnoszące zarzut zasiedzenia służebności przesyłu.

W praktyce zdarza się, że sąd ustala treść prawa służebności przesyłu odpowiadającej jedynie tym czynnościom, które w badanym okresie faktycznie wykonywało przedsiębiorstwo. Innymi słowy, jeśli dochodziło do usuwania awarii, ale nie do modernizacji czy wymiany, ustalona przez sąd treść prawa do korzystania z nieruchomości mogła objąć tylko cel usuwania awarii urządzeń. Przedsiębiorstwo nie mogło więc legalnie wstąpić na nieruchomość w celu modernizacji urządzenia i nie mogło tego robić legalnie w okresie od zasiedzenia służebności, powołując się jedynie na to prawo.

W postanowieniu z dnia 10 października 2024 roku (sygn. akt I CSK 3031/23) Sąd Najwyższy odniósł się do krytycznie do takiej praktyki oraz poglądów.

Sąd podkreślił, że treść nabytej przez zasiedzenie służebności przesyłu nie może być ani zbyt szeroki, ani zbyt wąski. Z jednej strony ważne jest, że zakres służebności przesyłu nie może być określony zbyt szeroko, tak by nie przyznawać przedsiębiorcy uprawnień wykraczających poza potrzeby związane z korzystaniem z urządzeń przesyłowych. Z drugiej strony, nie może być też określony zbyt wąsko, w sposób który nie zapewniłby przedsiębiorcy uprawnień koniecznych do korzystania z urządzeń zgodnie z ich przeznaczeniem, bez których służebność traci swą użyteczność.

Jak zauważył sąd, służebność przesyłu, także nabyta w drodze zasiedzenia, musi obejmować nie tylko prawo do utrzymywania urządzeń, ale również prawo dostępu do nieruchomości w celu podejmowania działań niezbędnych do zachowania sprawności tych urządzeń. Obejmuje to zatem kontrolę, przeglądy, konserwację, remonty, wymianę oraz usuwanie awarii. Sąd zaznaczył też, że:

„Między konieczną treścią służebności a zakresem faktycznego korzystania z cudzej nieruchomości nie istnieje przy tym prosta zależność polegająca na tym, że korzystanie to może doprowadzić do zasiedzenia tylko wtedy, gdy będzie obejmować wszystkie elementy składające się na tę treść.”

Innymi słowy, fakt, iż w okresie zasiedzenia nie wystąpiła konieczność usunięcia awarii, nie wyklucza skutku nabycia służebności o treści obejmującej prawo do korzystania z nieruchomości w celu usuwania awarii. Należy zgodzić się, że zakres faktycznego korzystania z nieruchomości nie musi obejmować wszystkich elementów składających się na treść służebności. Niezależnie zatem od zakresu faktycznego korzystania z nieruchomości w przeszłości, sąd może i powinien stwierdzić nabycie służebności gruntową o takiej treści, która polega na korzystaniu w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej (art. 285 § 1 k.c.).

Warto dodać, że w innym postanowieniu z dnia 5 lipca 2018 roku (sygn. akt: I CSK 254/17) Sąd Najwyższy doprecyzował, że nie można w sposób abstrakcyjny określić treści prawa służebności przesyłu ponieważ:

„O tym, co stanowi nienaruszalny rdzeń, a więc składa się na minimalną, konieczną treść służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, decyduje przede wszystkim rodzaj urządzeń przesyłowych i sposób ich usytuowania na cudzej nieruchomości.” 

Podsumowując, treść służebności przesyłu, również nabytej w drodze zasiedzenia, musi umożliwiać skuteczne wykonywanie z tego prawa przez przedsiębiorcę przesyłowego. Treść prawa, które mu to umożliwi, musi natomiast być badana w każdej sprawie indywidualnie. Dodać jedynie można, co nie padło w omawianym orzeczeniu, że poza uprawnieniami przedsiębiorstwa przesyłowego, sąd powinien wziąć też pod uwagę granice tych uprawnień w przestrzeni. W przypadku urządzeń liniowych, takich jak sieci wodociągowe i kanalizacyjne, granice te powinien określać pas eksploatacji urządzeń.

Kategorie: orzecznictwo, służebność przesyłu

Zapisz się
do newslettera

    13.02.2025

    inwestycje, orzecznictwo

    Przejmowanie urządzeń – czy istnieje alternatywa dla ich nabycia?

    29.07.2024

    orzecznictwo

    Czy podwyżka wynagrodzenia zasadniczego urzędnika jest informacją publiczną?

    19.07.2024

    orzecznictwo, służebność przesyłu

    Początek biegu zasiedzenia służebności przesyłu

    26.06.2024

    orzecznictwo, warunki przyłączenia

    NSA o dodatkowych wymogach wniosku o przyłączenie do sieci

    14.06.2024

    orzecznictwo, taryfy

    Taryfy: odprowadzanie deszczówki a koszty taryfowe

    12.06.2024

    orzecznictwo, taryfy

    Taryfy: NSA rozstrzyga, ale wątpliwości nie ubywa