Kasy zapomogowo-pożyczkowe (dalej "KZP") funkcjonują w setkach zakładów pracy w całej Polsce, a spółki wodociągowo-kanalizacyjne nie stanowią w tym przypadku wyjątku. Uczestnictwo w KZP to korzystne rozwiązanie dla osób wykonujących pracę zarobkową u danego pracodawcy, które – zamiast zaciągać wysoko oprocentowane kredyty lub pożyczki – mogą skorzystać z alternatywy w postaci nisko oprocentowanej pożyczki udzielonej przez KZP.
Pomimo faktu, że na pierwszy rzut oka KZP wydają się być reliktem minionych czasów, nadal działają prężnie (pomimo zdecydowanie mniejszego rozgłosu) oraz na korzyść swoich członków. Kasa zapomogowo-pożyczkowa (przedtem: pracownicza kasa zapomogowo-pożyczkowa) jako instytucja istnieje już od czasów powojennych, natomiast najstarsza z nich działająca do dziś liczy sobie już kilkadziesiąt lat. Według danych GUS na moment wejścia w życie nowej ustawy w Polsce funkcjonowało blisko 1000 kas zapomogowo-pożyczkowych. Nie odzwierciedla to w pełni skali zjawiska, bowiem nie wszystkie kasy dokonały wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej.
Zmiana podstawy prawnej działania KZP
W związku z uchyleniem obowiązującego od 19 grudnia 1992 r. rozporządzenia w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy zmieniła się podstawa prawna działania KZP. Aktem prawnym mającym obecnie zastosowanie w stosunku do KZP jest ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o kasach zapomogowo-pożyczkowych, która wprowadza szereg nowych rozwiązań i obowiązków dla istniejących już kas.
Ustawa o KZP weszła w życie dnia 11 października 2021 r., co jednak nie znaczy, że już od tamtego momentu istniejące KZP muszą być do niej dostosowane. Ustawodawca przewidział bowiem 18-miesięczny termin na wprowadzenie zmian wynikających z ustawy, począwszy od dnia wejścia w życie. Czasu na wprowadzenie zmian pozostało więc niewiele, ponieważ wspomniany termin upływa już dnia 11 kwietnia 2023 r.
Ważne zmiany wynikające z ustawy o KZP
Przede wszystkim, art. 66 oraz art. 67 ustawy o KZP wprowadzają obowiązek dostosowania statutu KZP do zmian z niej wynikających w terminie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie, oraz obowiązek złożenia wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej. Dotychczas wpis do rejestru REGON był w wykonaniu kas możliwy, jednak niewymagany przez prawo. Obecnie jednak sytuacja nie pozostawia wątpliwości: KZP muszą posiadać numer REGON. W tym celu należy złożyć wniosek do GUS na formularzu RG-OP.
Nowością w porównaniu do uchylonego rozporządzenia o PKZP i SKOK jest przedstawienie przez ustawodawcę otwartego katalogu zagadnień (art. 15 ustawy o KZP), które muszą być uregulowane w statucie KZP. Uchylone rozporządzenie nie zawierało podobnej regulacji, natomiast jej wprowadzenie należy ocenić pozytywnie, bowiem stanowi znaczne ułatwienie dla osób tworzących nowy statut KZP – lub dostosowujących ten obecnie obowiązujący. Podczas takich działań zdecydowanie należy zwrócić uwagę na ten przepis.
Jednym z wymogów wprowadzonych przez wspomniany powyżej art. 15 ustawy jest obowiązek zawarcia w statucie regulacji dotyczącej zasad i sposobu przetwarzania danych osobowych oraz ich zabezpieczenia. Jest to kolejna nowość w kontekście do uchylonego rozporządzenia, które nie wspominało o ochronie danych osobowych członków KZP, wprowadzona w duchu mnożących się regulacji dotyczących ODO. Art. 43 ustawy określa więc zagadnienia takie jak podstawa oraz cel przetwarzania danych osobowych przez KZP, zakres tych danych oraz osoby dopuszczone do ich przetwarzania.
Członkami KZP mogą być nie tylko osoby zatrudnione na umowie o pracę.
Jedną z najistotniejszych nowości wprowadzonych przez nową ustawę jest rozszerzenie możliwości uczestnictwa w KZP. Dotychczas, na podstawie uchylonego rozporządzenia członkami kas mogły być jedynie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę – obecna regulacja natomiast dopuszcza do uczestnictwa w KZP również inne osoby wykonujące pracę zarobkową u danego pracodawcy, np. osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenie lub umowy o dzieło.
Podsumowanie
Zmiany oraz nowości wprowadzone przez ustawę o KZP są liczne, a te wymienione powyżej to tylko najważniejsze z nich. Dostosowanie obecnie obowiązującego statutu do nowej ustawy będzie wymagało dokładnego zapoznania się z nią, a należy zauważyć, że termin tego obowiązku – 11 kwietnia 2023 r. – zbliża się wielkimi krokami. Jest to ostatni moment na wprowadzenie wymaganych zmian.
