Nowelizacja ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z 27 października 2017 r. spowodowała konieczność opracowania i uchwalenia we wszystkich gminach w kraju nowych regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Tymczasem przed niektórymi sądami administracyjnymi nadal toczą się postępowania dotyczące regulaminów uchwalonych w oparciu o poprzednio obowiązujące przepisy. Ich efekt może być istotny również dla nowo przyjętych aktów.
W świetle trwającej w wielu gminach batalii regulaminowej warto zwrócić uwagę na treść wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 6 grudnia 2018 r. (sygn. II SA/Op 383/18).
Orzeczenie zostało wydane na kanwie regulaminu uchwalonego jeszcze w oparciu o brzmienie ustawy sprzed nowelizacji z jesieni 2017 r., na skutek skomasowanych działań prokuratury dotyczących weryfikacji uchwał rad gminy w przedmiocie regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Jednakże przedstawiona w wyroku argumentacja może mieć istotne znaczenie również w kontekście weryfikowanych w ostatnim czasie przez Wody Polskie, wojewodów i sądy administracyjne, nowych regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków.
WSA w Opolu poddał bowiem analizie treść art. 19 ust. 5 u.z.z.w., który wymienia elementy składowe uchwały w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków.
Zgodnie z art. 19 ust. 5 u.z.z.w. regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków określa prawa i obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz odbiorców usług, w tym:
(1) minimalny poziom usług świadczonych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków;
(2) warunki i tryb zawierania umów z odbiorcami usług;
(3) sposób rozliczeń w oparciu o ceny i stawki opłat ustalone w taryfach;
(4) warunki przyłączania do sieci;
(5) warunki techniczne określające możliwości dostępu do usług wodociągowo-kanalizacyjnych;
(6) sposób dokonywania przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne odbioru wykonanego przyłącza;
(7) sposób postępowania w przypadku niedotrzymania ciągłości usług i odpowiednich parametrów dostarczanej wody i wprowadzanych do sieci kanalizacyjnej ścieków;
(8) standardy obsługi odbiorców usług, w tym sposoby załatwiania reklamacji oraz wymiany informacji dotyczących w szczególności zakłóceń w dostawie wody i odprowadzaniu ścieków;
(9) warunki dostarczania wody na cele przeciwpożarowe.
Zdaniem WSA w Opolu wyliczenie elementów regulaminu nie ma charakteru wyczerpującego, a użyte sformułowania "w tym" odnosi się do szczegółowego wyliczenia jego elementów i oznacza, że nie wolno w nim pomijać żadnego z nich.
Powyższe przeczy wielokrotnie prezentowanej przez sądy administracyjne koncepcji, jakoby wprowadzanie do regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków uregulowań wykraczających poza katalog jego składników wskazany w art. 19 ust. 5 stanowiło przekroczenie przez radę gminy delegacji ustawowej i winno prowadzić do stwierdzenia (przynajmniej w części) nieważności podjętej uchwały. Przykładami takich rozstrzygnięć są m.in. wyroki WSA we Wrocławiu z 20 marca 2018 r., sygn. II SA/Wr 31/18 oraz WSA w Szczecinie z 1 marca 2018 r., sygn. II SA/Sz 6/18.
Tymczasem, WSA w Opolu zdaje się prezentować bardziej liberalne stanowisko, uznając za dopuszczalne ujmowanie w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków postanowień związanych z prawami i obowiązkami przedsiębiorstw oraz odbiorców usług niewskazanych wprost w katalogu art. 19 ust. 5.
W pisemnym uzasadnieniu wyroku Sąd wyjaśnił, że:
„art. 19 ust. 5 ustawy stanowi minimalny zakres przedmiotowy regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, który jest aktem prawa miejscowego. Wyliczenie elementów regulaminu nie ma charakteru wyczerpującego, ale użycie sformułowania "w tym" odnośnie do szczegółowego wyliczenia jego elementów oznacza, że nie wolno w nim pomijać żadnego z nich. Przepis ten zawiera zatem obligatoryjne elementy regulaminu, co powoduje, że w uchwale tej muszą znaleźć się postanowienia odnoszące się do wszystkich punktów art. 19 ust. 5 ustawy. Rada gminy nie ma prawa do stanowienia aktów prawa miejscowego regulujących zagadnienia inne niż wymienione w tym przepisie (nie odnoszących się do praw i obowiązków Przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego oraz odbiorców usług), ani też podejmowania regulacji w inny sposób niż wskazany przez ustawodawcę, z pominięciem niektórych wynikających z tego przepisu elementów, gdyż oznaczałoby to wykroczenie poza zakres delegacji ustawowej, albo niewypełnienie delegacji ustawowej.”
Chociaż Sąd w powyższym wyroku w dużej mierze podzielił argumentację strony skarżącej i stwierdził w całości nieważność uchwały w sprawie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, to stanowisko odnoszące się do katalogu określającego elementy składowe regulaminów może otworzyć przedsiębiorstwom wodociągowo-kanalizacyjnym i radom gmin furtkę do regulowania w treści takich aktów innych praw i obowiązków na linii przedsiębiorstwo - odbiorca usług niż tylko wprost wymienione w art. 19 ust. 5 ustawy.
Powyższe stanowi pozytywny sygnał dla branży wodociągowo-kanalizacyjnej. Treść uzasadnienia wyroku ocenić należy jako prawidłowy efekt wykładni językowej przepisów ustawy oraz szerszego spojrzenia na charakter prowadzonej, w oparciu o regulaminy dostarczania wody i odprowadzania ścieków, działalności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych.
