Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 roku o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 („Tarcza 2.0.”) rozszerza uregulowania znajdujące się w ustawie z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („Specustawa”). Rozwiązania te w zamyśle ustawodawcy mają pozwolić przedsiębiorcom przetrwać okres głębokiego spowolnienia gospodarczego wywołanego epidemią wirusa SARS-CoV-2.
Jednym z instrumentów, którego adresatem nie są tylko mikroprzedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, jest częściowe zwolnienie ze składek na ubezpieczenia społeczne. Wyprzedzając nieco tok rozważań, podkreślenia wymaga, że zwolnienie to nie jest uzależnione od wystąpienia u przedsiębiorcy spadku obrotów gospodarczych.
Art. 31zo ust. 1a Specustawy w brzmieniu nadanym Tarczą 2.0. przewiduje – na wniosek płatnika składek – zwolnienie z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należnych za okres od dnia 1 marca 2020 roku do dnia 31 maja 2020 roku, w wysokości 50% łącznej kwoty należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej złożonej za dany miesiąc. Zwolnienie przysługuje, jeżeli płatnik składek zgłosił do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych:
- przed dniem 1 lutego 2020 r. i na dzień 29 lutego 2020 r.,
- w okresie od dnia 1 lutego 2020 r. do dnia 29 lutego i na dzień 31 marca 2020 r.,
- w okresie od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 marca 2020 r. i na dzień 30 kwietnia 2020 roku.
Warto zaznaczyć, że w toku prac sejmowych, brzmienie omawianej normy prawnej ulegało zmianie. W wersji przekazanej do Senatu zwolnienie wynosiło bowiem „50% łącznej kwoty nieopłaconych należności z tytułu składek (...)”, co powodowało, że część przedsiębiorców wstrzymywała się w całości z płatnością składek na ubezpieczenia społeczne, po to ażeby uzyskać zwolnienie w maksymalnym wymiarze. Ostatecznie przyjęte uregulowanie powoduje, że zapłata połowy składek na ubezpieczenia społeczne, nie uniemożliwia przedsiębiorcy uzyskania zwolnienia w wysokości 50% łącznej kwoty należności wykazanych w deklaracji rozliczeniowej z tytułu składek.
Powiązanie prawa do uzyskania omawianego zwolnienia od liczby ubezpieczonych wymaga omówienia, w jaki sposób rozumieć pojęcie „ubezpieczonych”. Definicja legalna została zamieszczona w ustawie z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych („ustawa systemowa”). Zgodnie z nią za ubezpieczonych uważa się osoby fizyczne podlegające chociażby jednemu z następujących ubezpieczeń społecznych: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu lub wypadkowemu (art. 4 pkt 1 w zw. z art. 1 ustawy systemowej).
Tym samym, dla dokonania oceny w przedmiocie liczby ubezpieczonych nie jest relewantna liczba osób zatrudnionych. W konsekwencji do osób ubezpieczonych wliczać się będzie także członków rad nadzorczych, którzy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Z kolei członkowie zarządu mogą nie być wliczani do grona ubezpieczonych, jeśli wyłączną podstawą do sprawowania przez nich funkcji i otrzymywania z tego tytułu wynagrodzenia jest uchwała wspólników podjęta w trybie art. 2031 Kodeksu spółek handlowych.
Jedyny wyjątek dotyczy pracowników młodocianych, których na mocy wyraźnego uregulowania wyłączono przy uwzględnianiu liczby ubezpieczonych (art. 31zo ust. 6 Specustawy w brzmieniu nadanym Tarczą 2.0.).
Na koniec rozważań warto zwrócić uwagę, że przychody z tytułu zwolnienia z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek, nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych.
Damian Czaplicki
radca prawny
Kancelaria Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy
